Page 42 - Dewan Bahasa 7
P. 42
persekitaran alam Melayu. Penciptaannya akan bentuknya dan maknanya. Peribahasa pula
menular dari mulut ke mulut sehingga bahasa terbahagi kepada empat jenis, iaitu simpulan
kiasan itu menjadi kepunyaan semua penutur bahasa, pepatah, bidalan, dan perumpamaan.
dalam komuniti tersebut yang kemudiannya Bahasa kiasan bukan peribahasa pula terbahagi
akan diwarisi oleh generasi seterusnya. kepada tiga jenis, iaitu personifikasi, metafora
Bahasa kiasan merupakan bahasa yang dan hiperbola.
maknanya tidak seratus peratus dibawa Peribahasa sebenarnya merupakan cerminan
oleh makna perkataan yang mendirikannya, minda bangsa dan mempunyai pengaruh
iaitu jika perkataan tersebut ditakrifkan satu yang mendalam dalam jiwa sebagaimana
persatu mengikut makna kamus. Menurut yang dikatakan oleh Dato’ Seri Utama Dr. Rais
Asmah Haji Omar dalam kajian beliau yang Yatim dalam mukadimah buku, Peribahasa
bertajuk “Budaya dan Bahasa Kiasanâ€, sesuatu Melayu, Penelitian Makna dan Nilai yang
perkataan, frasa atau ayat itu mempunyai menyatakan bahawa peribahasa Melayu
maksud yang berlainan daripada makna harfiah merupakan khazanah bangsa Melayu yang
perkataan yang mendirikannya. mencerminkan kehidupan dan ketinggian
Normaliza Abd Rahim dan Zaitul Azma pemikiran bangsa Melayu dan aspek keindahan
Zainon Hamzah dalam “Kiasan Melayu sebagai dalam berbahasa. Hal ini demikian kerana
Khazanah Bangsa Melayu†pula menyatakan peribahasa diungkapkan oleh individu atau
bahawa bahasa kiasan ialah sebarang ayat masyarakat untuk menyatakan perasaan dan
atau perkataan yang diujarkan dan mempunyai pandangan terhadap peristiwa yang berlaku.
maksud yang berlainan berdasarkan perkara Masyarakat Melayu yang terkenal sebagai
yang dikiaskan dengan tujuan menunjukkan nilai masyarakat yang berbudi bahasa, memilih untuk
kesantunan dan menjaga perasaan seseorang. menyatakan sesuatu secara berlapik tanpa
Jika diteliti, bahasa kiasan wujud dalam menyinggung perasaan seseorang. Mereka
semua bahasa di dunia, termasuklah bahasa mengumpamakan sesuatu dengan sesuatu yang
etnik. Bahasa kiasan merupakan bahasa yang lain agar maksud yang ingin disampaikan dapat
diolah dengan indah, yang menyerlahkan diterima dan ditafsirkan melalui peribahasa.
keunikan pemikiran individu tentang sesuatu Ahmad bin Ismail dalam kertas kerjanya
perkara. Sebagai contoh, bahasa Arab yang bertajuk “Pendidikan Generasi Melalui
mempunyai pelbagai jenis bahasa kiasan seperti Peribahasa: Fokus Utama Peribahasa Arab
tashbi, isti’arah, majaz mursal, kinayah, tajsid, dan Melayu†menyatakan bahawa peribahasa
tibaq, jinas, dan mathal. memainkan peranan yang penting dalam
Bagi masyarakat Jepun pula, bahasa kiasan masyarakat Melayu. Hal ini demikian kerana
dianggap bahasa yang dapat melahirkan peribahasa digunakan untuk memberikan
perasaan yang sebenar selain mampu teguran, nasihat, pujian, sindiran, dan pandangan
menyampaikan mesej secara tepat dan mereka agar apa-apa yang diucapkan tidak
berkesan. Umumnya, kebanyakan bahasa menjatuhkan air muka atau maruah seseorang.
kiasan di dunia ini menggunakan unsur alam Terdapat pelbagai perumpamaan dan
dan budaya sebagai teras analogi, termasuklah kiasan juga digunakan dalam al-Quran untuk
bahasa kiasan dalam bahasa Melayu. menjelaskan persoalan penting dalam mendidik
Menurut Ainon Mohd dan Abdullah manusia sebagaimana firman Allah SWT yang
Hassan dalam buku, Kamus Pepatah Bidalan bermaksud:
dan Perumpamaan (2010), bahasa kiasan
dibahagikan kepada dua jenis, iaitu peribahasa Dan perbandingan yang demikian itu, Kami
dan bukan peribahasa. Menurut mereka, kemukakan kepada umat manusia, dan hanya
peribahasa ialah kiasan yang sudah mantap dari orang-orang berilmu sahaja yang dapat
segi bentuk bahasanya dan maknanya. Bukan memahaminya.
peribahasa pula ialah kiasan yang tidak mantap
(Surah al-Ankabut, 29:43)
40 BIL. 7 2019
