Page 64 - Dewan Bahasa 8
P. 64
Bahasa dan Masyarakat
akhir pula mengambil alih atau bahagian hadapan kata dasar. Berikut books (banyak buku). Akan tetapi,
menggantikan huruf atau grafem ialah beberapa perkataan pinjaman perkataan seperti sheep (kambing
daripada bahasa Arab dalam bahasa biri-biri) bentuk jamaknya sheep juga
‫‘( ع‬ayn) dalam abjad Arab atau Jawi. Melayu sesudah berlakunya proses adalah tanpa penambahan morfem
morfofonemik. Contohnya: “sâ€. Oleh itu, perubahan pada bentuk
Sedangkan fonem ini tidak sesuai dan Kata Dasar: berakhir tunggal kepada bentuk jamak pada
tidak menepati huruf atau grafem Imbuhan Awal: ber ... akhir perkataan sheep tidak melibatkan
Bahasa Arab: pertambahan huruf . Contoh lain ialah
‫‘( ع‬ayn), malah lebih sesuai dan lebih pada kata kerja put (meletakkan) yang
2. Akhiran tidak mengalami apa-apa perubahan
tepat padanannya dengan huruf atau atau pertambahan sebarang bentuk
Akhiran ialah morfem terikat yang sewaktu menjadi kala lampau.
grafem ‫( و‬waw). Contohnya: diimbuhkan pada bahagian belakang Keadaan ini tidak wujud dalam bahasa
kata dasar. Contohnya: Melayu, demikian juga dalam hampir
Bahasa Melayu: berkat Kata Dasar: akhiran semua kata bahasa Arab.
Bahasa Arab: Imbuhan Akhir: akhir ... an 6. Fleksi
Fonem Padanan/Gantian: Bahasa Arab: Fleksi ialah imbuhan yang ditambah
e menggantikan a, a (fonem hilang) pada kata dasar untuk menentukan
3. Sisipan atau melahirkan sesuatu makna nahu
4. Penambahan Vokal sebelum Huruf (tatabahasa). Bahasa Arab seperti
Akhir Sisipan ialah formatif, iaitu morfem juga bahasa Inggeris mempunyai
terikat yang menjadi imbuhan pada bentuk fleksi. Perkataan tunggal
Penambahan vokal sebelum huruf celahan kata dasar. Contohnya: (mufrad – singular) boleh dijamakkan
akhir dalam beberapa perkataan Kata Dasar: mengazab (dijadikan sama ada bilangan dua
bahasa Arab dalam bahasa Melayu Imbuhan Tengah: meng ... ’adhab tathniyah – dual “dwi†atau jam`
kerap dilakukan, khasnya dalam Bahasa Arab: – plural “jamakâ€) dengan menambah
tulisan Rumi. Vokal yang bertambah imbuhan fleksi pada akhir perkataan.
itu, sama ada “aâ€, “i†atau “uâ€. 4. Apitan Contohnya, perkataan katib (seorang
Contohnya: penulis lelaki) apabila diimbuhkan
Bahasa Melayu: fajar Apitan ialah morfem terikat yang hadir
Bahasa Arab: pada bahagian hadapan dan belakang ‫( ا‬alif) dan ‫( ن‬nun) menjadi katibani
Vokal Tambahan: a kata dasar secara berserentak atau
mengapit kata dasar. Contohnya: menunjukkan bilangan dua – dwi
Pengimbuhan Kata Dasar: kesihatan (tathniyah – dual). Dalam bahasa
Imbuhan Awalan/Akhir: Inggeris hanya ditambah “s†pada kata
Perkataan dalam sesuatu bahasa boleh ke/an ... sihhah dasar writer menjadi writers untuk
berdiri pada bentuk dasar, iaitu bentuk Bahasa Arab: menunjukkan bilangan dua – dwi dan
kata terkecil yang tidak menerima juga jamak (plural). Contoh lain ialah
sebarang imbuhan, atau bentuk terbitan, 5. Morfem Kosong
iaitu bentuk yang dihasilkan melalui kata yang ditambah ‫( و‬waw) dan
proses memperluas bentuk dasar melalui Morfem kosong bermaksud morfem ‫( ن‬nun) untuk menyatakan jamak
berbagai-bagai cara pembentukan kata. yang berubah fungsi tatabahasanya
Imbuhan ialah unit bahasa tertentu tanpa perubahan pada bentuknya, atau plural seperti makruhun (mereka
yang ditambah pada bentuk lain yang iaitu seperti yang berlaku pada lelaki yang dibenci). Hal ini juga
menyebabkan perubahan makna bahasa Inggeris. Contohnya, salah kurang wujud dalam bahasa Melayu,
tatabahasanya. Dalam kebanyakan satu cara membentuk jamak (banyak) meskipun banyak perkataan Arab
bahasa, proses pembentukan perkataan dalam bahasa Inggeris adalah dengan yang telah sebati dengan bahasa
melibatkan pengimbuhan, sama ada menambah huruf “s†pada kata dasar, Melayu, terutamanya kata nama (ism)
awalan, akhiran, sisipan, apitan, morfem contohnya book (satu buku) menjadi yang kebanyakannya adalah daripada
kosong dan bentuk fleksi. bentuk jamak taksir (broken plural)
tanpa imbuhan apa-apa seperti ulama
1. Awalan (Arab: “ulamaâ€, mufradnya (kata
tunggal)`alim). DB
Awalan ialah formatif atau morfem
terikat yang diimbuhkan pada
62 BIL. 8 2019
