Page 45 - Dsastera42020
P. 45
Falsafah, secara amnya, ialah nama lain bagi lebih mendalam, lebih lama, tanpa bosan. Plato, sejak
“pemikiranâ€. Dalam konteks kontemporari, falsafah awal lagi sudah mengiktiraf kepentingan perasaan ini,
merujuk gagasan pemikiran yang mempunyai tradisi dan beliau pernah ujar, “takjub ialah perasaan bagi
yang begitu lama, pelbagai, dan penuh dengan nama pemikir, dan falsafah bermula daripada ketakjubanâ€
pemikir yang begitu lunak menceritakan ilmu yang (Plato, Theaetetus 155C-D).
mereka fahami tentang kemanusiaan, dunia mahupun
alam lain. Kunci bahasa “falsafah†ini, yang asalnya Imaginasi amat penting apabila berfalsafah.
daripada bahasa Yunani, ialah pertembungan antara Ada suasana metafora apabila kita memikirkan
philein (cinta) dan sophia (kebijaksanaan). Merapati sesuatu. Berimaginasi bererti kita sedang membuat
perbuatan berfikir umpama mendakap perasaan satu spekulasi terhadap sesuatu tema atau peristiwa;
mencintai ilmu, keindahan bersama-sama ilmu, dan bahawa X tidak semestinya Y, dan Z sebenarnya
kebaikan berilmu. Kebijaksanaan boleh dilihat juga ialah bukan Z. Mempamerkan satu perkara sebagai
dalam bahasa Arab asal “hikmahâ€. Sehubungan satu perkara lain dapat membantu mendalami
dengan itu, apabila seseorang disebut “berhikmahâ€, permasalahan. Imaginasi menggerakkan imej jauh
maka seseorang itu dilihat sebagai mempunyai ilmu melampaui permukaan dan bentuk sesuatu imej
yang baik lagi tinggi. Ada kebaikan dalam “hikmah†tersebut. Keadaan ini juga merupakan penyebab
dan ada kecantikan dalam berfikir. berfalsafah itu selalunya ialah aktiviti yang mendalami
kepada keabstrakan. Maksud keabstrakan di sini
Dalam falsafah Hindu-Buddha, kebijaksanaan ialah apabila sesuatu tema itu menjadi simbol yang
ini disebut dalam bahasa Sanskrit sebagai prajna. Dalam konsepnya seperti sudah jauh daripada realiti. Berlaku
pemikiran Hindu-Buddha, kebijaksanaan dilakarkan mainan bahasa apabila ilmu diabstrakkan. Hal ini
dalam bentuk intuitif, dan prosesnya adalah untuk kerana apabila berfikir tentang sesuatu nilai, sebagai
mendekati sunyata (kekosongan/ketiadaan). Manusia contoh “keadilanâ€, akan berlaku cubaan pentakrifan
dilahirkan di dunia sebagai penuh dengan ketamakan kepada “apakah itu keadilan?â€, “kebarangkalian
terhadap benda dan rupa sehingga menyebabkan tentang keadilanâ€, dan “kegunaan keadilanâ€.
duka. Maka untuk menghilangkan duka, Buddha
menyeru kepada moksha, yakni pembebasan. Sebab Tidak dinafikan bahawa berfalsafah juga
itulah kebijaksanaan disebut dalam kesusasteraan merupakan suatu aktiviti yang memerlukan ruang
Sanskrit sebagai prajna-paramita, ataupun dalam yang sepi supaya dapat melayani fikiran dengan
bahasa Melayu, “kebijaksanaan menyeberangi ke lebih baik, untuk mengelakkan lamunan diganggu
sebelah lainâ€. Dalam erti kata lain, pemikir yang orang ramai, supaya dapat fokus, dan sebagainya.
bermeditasi dengan berpandukan sunya, mampu Berfalsafah sebegini menghampiri kezuhudan.
mencapai nirwana, satu keadaan yang tiada lagi Nietzsche, Schopenhauer dan Bachelard merupakan
kedukaan, dan melepasi pusingan kematian dan antara pemikir yang biasanya menyepikan diri
kehidupan. Oleh sebab itu, falsafah Hindu-Buddha supaya boleh berfikir dengan lebih tenang. Ibnu Arabi
amat mementingkan meditasi tentang kesunyian, pula menyepikan diri, dan berpuasa, supaya fikiran
melepasi perasaan marah atau gembira agar mencerap beliau boleh menerawang ke alam ghaib. Ibnu Arabi
ketenangan. merindui Tuhannya. Namun begitu, apakah mereka
benar-benar terasa akan kesunyian tersebut? Ataupun
Apabila saya lakarkan frasa “berfalsafah†fikiran mereka, yang telah diasah begitu tajam dengan
pada tajuk esei ini, wacana ini mendekati falsafah lama merupakan peneman terbaik sehingga tidak
sebagai satu aktiviti, sebagai satu gaya hidup. Tidak terasa kesunyian tersebut? Sheikh Sufi Ibnu Mujahid
mungkin seorang ahli falsafah itu mampu melahirkan pernah menyuarakan, “Keintiman aku bersama-
penulisannya jika dia tidak terlebih dahulu sama Tuhan memusnahkan kesemua kesunyian -
menjadikan falsafah sebagai asam garam prinsip bagaimanakah boleh aku berkeseorangan apabila Dia
hidupnya. Pemikir Jerman, Friedrich Nietzsche dalam sentiasa bersama-samaku?†(IbnuArabi, 2008, halaman
Beyond Good & Evil pernah menyebut bahawa falsafah 2). Berseorangan ialah gaya terbaik menghampiri
itu sebagai aktiviti yang sepatutnya penuh dengan kedalaman hati, dan malam biasanya merupakan
“wawasan kerohanian yang benar-benar dalam†waktu paling ideal bagi peminat kesunyian.
(halaman 252). Di sini, falsafah diusulkan sebagai
pengembangan semangat dalaman, yang dalamnya Namun begitu, tidak semestinya juga berfalsafah
seperti jurang yang menelan Kota Atlantis. Berfalsafah itu gaya hidup berseorangan yang mengurungkan
mengingatkan dan mengintimkan kita tentang diri daripada masyarakat atau lari ke gunung-ganang.
perasaan takjub. Tanpa rasa terpesona, tidak mungkin Sebagai contoh, Sokrates mencari alasan untuk
seseorang itu dapat melancarkan kajiannya dengan bersama-sama dengan masyarakat supaya boleh
berbual secara fizikal, supaya dapat berfikrah dengan
43 Dewan Sastera Bil. 4 2020
