Page 7 - Dewan Bahasa Februari 2021
P. 7
agenda bahasa
fungsi penggunaannya. Dialek Manakala dari aspek kosa kata,
bukan sahaja membentuk variasi dapat dilihat daripada beberapa
perwatakan watak dalam cerita filem, contoh perkataan. Antaranya,
malah menjadi produk sosiobudaya perkataan “bekwoh†(dialek Kelantan)
masyarakat tempatan, seterusnya bermaksud kenduri oleh penutur
menggambarkan identiti masyarakat dialek utara. Perkataan “demoâ€
di Malaysia. Variasi dialek geografi (kata ganti diri dalam dialek
yang digunakan dalam filem-filem Kelantan) pula sama maksud dengan
di Malaysia jelas bergantung perkataan “hang†(dialek utara)
pada sejarah perkembangan, yang bermaksud awak atau kamu.
jumlah penduduk dan luas daerah Namun begitu, ada juga penggunaan
penyebarannya. Hal ini demikian dialek dengan perkataan yang sama
kerana variasi dialek di Malaysia walaupun kedudukan geografinya
terhasil akibat ruang geografi yang berlainan. Contohnya, perkataan
berbeza. Oleh yang demikian, “saing†yang bermakna kawan
kategori filem berdialek boleh dilihat ialah dialek yang digunakan oleh
dengan merujuk dua dialek utama masyarakat di Kelantan dan Johor.
di Malaysia. Dengan memahami keunikan
Pertama, dialek geografi Pantai senario perbezaan, percampuran
Timur, iaitu yang melibatkan negeri dan variasi dialek geografi dalam
Kelantan dan Terengganu. Contoh filem di Malaysia ini perlu dilihat
filem berdialek Pantai Timur yang dari sudut punca utamanya,
terbaik ialah Jogho (1999), Budak iaitu evolusi linguistik. Faktor ini
Kelantan (2008), Wayang (2008), memberikan kesan kepada jumlah
Bunohan (2012) dan Polis Evo penontonan filem dan penerimaan
(2015). Dialek geografi kedua pula oleh masyarakat dunia umumnya
di kawasan utara Malaysia, yang dan Malaysia khasnya. Contohnya,
melibatkan negeri Perlis, Pulau bunyi sebutan dalam filem dialek
Pinang, Kedah dan Perak. Antara Pantai Timur dilihat secara umumnya
filem berdialek tersebut ialah Mr. Os dipengaruhi oleh kedudukan geografi
(1987), siri filem Mami Jarum (2002- negeri Kelantan yang lebih terdedah
2007), trilogi filem Hantu Kak Limah kepada pengaruh luar seperti Indo-
(2010, 2013 dan 2018) dan Cun (2011). China (Thailand, Kemboja, Vietnam
Beberapa dialek geografi bahagian dan Laos) melalui Selat Siam dan
lain di Malaysia masih belum banyak Laut China Selatan.
diketengahkan dalam filem seperti Namun begitu, yang menariknya,
dialek geografi Borneo (Rentap bunyi dan makna dialek Kelantan
berdialek Sarawak dan Tomburio berevolusi secara semula jadi
berdialek Sabah). Filem berdialek sehingga menjadi satu identiti lain
geografi tengah Malaysia seperti yang tersendiri. Dialek itu bukan
Negeri Sembilan pula ialah This is sahaja ditutur dan difahami di negeri
Pilah dan Enjin No. 9. Kelantan tetapi merentasi sempadan
Perbezaan variasi dialek jelas politik dalam Malaysia seperti
penggunaannya dalam filem penduduk yang mendiami daerah
menerusi sebutan. Contohnya, di sempadan Kelantan/Terengganu,
perkataan air akan menjadi ayaq atau Kelantan/Pahang, Kelantan/Perak,
ayo oleh penutur dialek utara yang dan juga beberapa daerah di wilayah
biasanya mempunyai sebutan yang selatan Thailand seperti Sungai
lebih laju daripada dialek Kelantan Golok, Narathiwat, Yala dan Patani.
dan Negeri Sembilan. Dari segi Oleh sebab populariti dialek
tatabahasa, penggunaan imbuhan Kelantan dalam medan geografinya,
-per dan -kan dalam dialek utara apabila diangkat dalam medium
dan dialek Johor walaupun berbeza filem, secara tidak langsung telah
tetap memberikan makna yang sama. mempromosikan keunikan dialek
Contohnya, perkataan “perbesar†Kelantan. Kelainannya yang jelas
(dialek Kedah) sama makna dengan ialah dialeknya yang tidak standard
perkataan “besarkan†(dialek Johor).
5 BIL. 02/2021
